Cross-border i Omnibus – różnice w poszczególnych państwach

Dyrektywa jest aktem, który musi zostać implementowany (wdrożony) do krajowego porządku prawnego. W przypadku dyrektywy Omnibus zdecydowano się na zastosowanie tzw. opcji regulacyjnych, czyli możliwości uregulowania określonych kwestii w sposób odmienny niż „domyślny”. Skutkiem zastosowania tych rozwiązań jest to, że chcąc zadbać o konkurencyjność na danym rynku zagranicznym, konieczne jest dokładne przeanalizowanie lokalnego otoczenia prawnego. Może bowiem okazać się, że obowiązki spoczywające na przedsiębiorcach w innych państwach są nieco odmienne od tych w Polsce. 

Promocje stopniowe (pogłębiane)

Zgodnie z dyrektywą Omnibus, w każdym przypadku informowania o obniżeniu ceny towaru lub usługi obok informacji o obniżonej cenie uwidacznia się również informację o najniższej cenie tego towaru lub tej usługi, która obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. Co ważne, wysokość prezentowanej obniżki liczymy zawsze nie od ceny regularnej, a od najniższej ceny z okresu 30 dni przed obniżką.

Zgodnie z powyższym, najniższą cenę z okresu 30 dni przed obniżką obliczamy z reguły na nowo w każdym przypadku ogłoszenia o kolejnej obniżce. Istotna opcja regulacyjna dotyczy jednak tzw. promocji stopniowych. W przypadku zwiększenia obniżki ceny (promocji stopniowej), jako najniższą cenę z okresu 30 dni przed obniżką podać cenę sprzed pierwszej obniżki. Pozwala to na wyeksponowanie większego rabatu. 

Przykładowo, jeżeli przeceniamy towar z 200 złotych na 180 zł, a następnie na 160 zł, to najniższą ceną z okresu 30 dni przed obniżką, przez cały czas będzie cena 200 złotych. Co do zasady pozwoli to na wyeksponowanie rabatu – 20%. 

Z tej opcji regulacyjnej skorzystano m.in. w Czechach, na Węgrzech, znajduje się ona także w projekcie przepisów procedowanych obecnie na Słowacji. 

W Polsce planowanie promocji musi odbywać się inaczej - jako obniżkę, traktuje się każdą obniżkę ceny. Oznacza to, że w przypadku obniżenia ceny z 200 złotych na 180 zł, najniższą ceną z okresu 30 dni przed obniżką, będzie 180 zł. Jednakże przy obniżeniu ze 180 zł na 160 zł, najniższą ceną z okresu 30 dni przed obniżką, będzie… 180 zł. Sprzedawca będzie mógł pokazać rabat liczony od tej, niższej kwoty, czyli ok 11%. Nie jest to rozwiązanie korzystne z perspektywy marketingowej.

Pojęcie „obniżki”

W świetle najnowszych wyjaśnień Prezesa UOKiK dotyczących Omnibusa należy także wskazać, że treść dyrektywy oraz przepisy krajowe nie są zbyt precyzyjne. Zastanawiającym jest, czy organy zajmujące się ochroną praw konsumentów w innych krajach, pójdą tak daleko, jak uczynił to Prezes UOKiK, według którego obniżką w rozumieniu Omnibusa jest nawet obniżka na określony towar udzielona w ramach programu lojalnościowego. Pomimo, że od wejścia w życie nowych przepisów minęło już sporo czasu, kwestie te nadal są kontrowersyjne i wymagają wnikliwej analizy na rynkach zagranicznych.

Zaufane i autentyczne opinie

Nowe przepisy dotyczą także dbałości o zaufane i autentyczne opinie. Jeżeli sklep prezentuje opinie wystawiane przez konsumentów o sklepie/produktach, to na stronie sklepu powinna znaleźć się także informacja o tym, czy sprzedawca weryfikuje opinie konsumenckie. Jeżeli opinie są weryfikowane, to należy poinformować o sposobach weryfikacji. Dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie z usług firmy, która może zapewnić, że zbierane przy pomocy jej narzędzi opinie, są w pełni wiarygodne. 

Należy uznać, że przepisy dotyczące opinii są jednolite w całej Unii Europejskiej. Konieczne jest jednak zwrócenie uwagi na wytyczne oraz interpretacje wydane w określonych państwach członkowskich i dotyczące szczegółowych kwestii.

Okres domniemania niezgodności towaru z umową

1 stycznia 2023 roku weszły w życie wdrażające w Polsce nie tylko dyrektywę Omnibus, ale także dyrektywę towarową i cyfrową. W szczególności dyrektywę towarową należy kojarzyć ze zmianami w przepisach dotyczących reklamacji, które spowodowały konieczność aktualizacji regulaminów sklepów internetowych. Szczegóły dotyczące tych kwestii mogą także różnić się w zależności od państwa. 

Jedna z opcji regulacyjnych dotyczy okresu domniemania, że brak zgodności towaru z umową, istniał w momencie dostawy towarów. Jest to kwestia istotna z perspektywy dowodowej. W dyrektywie przewidziano wymóg, zgodnie z którym okres domniemania niezgodności towaru z umową, powinien wynosić jeden rok. Jednocześnie przewidziano możliwość, by państwa członkowskie przedłużyły ten okres do dwóch lat. Z opcji tej skorzystała m.in. Polska. 

Obowiązek poinformowania o braku zgodności towaru z umową oraz przedawnienie roszczeń

Dyrektywa towarowa pozwalała także na wprowadzenie obowiązku poinformowania sprzedawcy o braku zgodności z umową w terminie co najmniej dwóch miesięcy od dnia, w którym konsument stwierdził brak zgodności z umową. Polska nie zdecydowała się na wprowadzenie tak krótkiego okresu, podczas którego konieczne byłoby poinformowanie sprzedawcy.

W naszym kraju natomiast, na skutek zmian, zastosowanie znajduje szczególnie długi ogólny okres przedawnienia roszczeń, który wynosi aż 6 lat. W innych państwach okres ten jest często krótszy – np. 3 lata. Jest to istotna kwestia, którą należy wziąć pod uwagę obsługując reklamacje na danym rynku zagranicznym. 

Pojęcie „konsumenta”

Analizując otoczenie prawne na danym rynku warto pamiętać także o tym, że Polska w przeszłości poszła o krok dalej i rozszerzyła (wbrew krytycznym opiniom UOKiK) część praw konsumenckich na tzw. przedsiębiorców uprzywilejowanych (osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą dokonujące zakupu związanego z ich działalność gospodarczą, ale niezwiązanego z działalnością zawodową). Nie oznacza to jednak, że podobne kategorie istnieją w innych państwach członkowskich UE. 

Powyższe przykłady pokazują, że w wielu sytuacjach sprzedawca może polepszyć swoją sytuację analizując dokładnie przepisy obowiązujące w danym państwie. Dostosowanie regulaminów, a także strategii promocyjnych i marketingowych do wymagań danego rynku z całą pewnością przyniesie pozytywny efekt.